Complimenten geven. Ja of nee?

Onlangs gaven mijn man en ik voor het eerst een lezing over mijn boek ‘Een (h)echte uitdaging’. We overlopen daarin kort alle klassieke opvoedingsstrategieën die niet of averechts werken bij Ryan. Complimenten geven om gewenst gedrag te stimuleren, werkt bij Ryan niet, integendeel, hij laat dan onmiddellijk weer het ongewenste gedrag zien.

In de vragenronde na de lezing vroeg iemand of we tegen complimenten zijn. Tja, ik kon alleen zeggen dat ik vroeger 100% pro complimenten was en dat ik ondervonden heb dat er kinderen zijn bij wie dat averechts werkt. Mijn man verklaarde echter stellig dat hij tegen complimenten is omdat hij geen ‘afgerichte aapjes’ wil kweken. Bats, dat is nogal een stelling om te deponeren in een zaal met 130 mensen die allemaal hun eigen visie op opvoeden hebben.

Wat wil je bereiken met je compliment?

Na de lezing bleef de vraag door mijn hoofd spoken. Wat is mijn standpunt over complimenten nu precies? Vroeger gaf ik bijna automatisch complimenten omdat ik geleerd had dat het bij positief opvoeden hoort.

Voor mij is de belangrijkste vraag nu: Waarom geef je een compliment?

Doe je het om ‘gewenst’ gedrag te stimuleren? Dan ga je ervan uit dat een kind vaker ‘goed’ gedrag vertoont als het hiervoor beloond wordt. De aanname die daaronder ligt, is dat het kind in staat is om over zijn gedrag na te denken en het te sturen. Bij jonge kinderen of pleegkinderen die een achterstand hebben in de ontwikkeling van hun prefrontale cortex is het gedrag echter meestal spontaan en niet doordacht.

Of geef je complimenten om de band met het kind te versterken? Is het jouw manier om te zeggen: ‘Ik hou van jou’? Denk je dat complimenten helpen om meer zelfvertrouwen te krijgen? Het zou ook kunnen dat je complimenten geeft om op die manier te laten weten welk gedrag in jouw gezin op prijs gesteld wordt.

Denk voor je verder leest even na over hoe dat precies zit voor jou. Vanuit welke overtuiging geef jij complimenten?

Waarom werken complimenten soms averechts?

Voor Ryan werken complimenten voor goed gedrag niet omdat hij er veel stress van krijgt. Hij is bang om niet aan onze verwachtingen te blijven voldoen. Vanuit zijn laag zelfbeeld (als gevolg van onveilige hechting) denkt hij bij voorbaat dat het hem toch niet gaat lukken om ‘flink’ te blijven,

Als ik bijvoorbeeld tijdens de maaltijd zeg: ‘Wat fijn dat je zo goed dooreet’, zorgt stress ervoor dat hij onmiddellijk weer begint te spelen met zijn eten en te treuzelen. Zo houdt hij de controle. Hij gooit, bij wijze van spreken, liefst voortdurend zijn eigen ruiten in. Nu ik helemaal niets meer zeg over zijn gedrag aan tafel, eet hij beter en sneller.

In mijn blogs over faalangst en growth mindset lees je hier meer over.

Een van de liefdestalen?

Er zijn kinderen bij wie complimenten wel werken, ze gaan ervan stralen en doen extra moeite voor een ‘goed zo’ of een ‘flinke jongen’. Deze kinderen voelen zich geliefd als ze positieve woorden horen. Een van de gedragswetenschappers van de WSG merkte na de lezing op dat dit te maken heeft met de liefdestalen.

De liefdestalen zijn een concept van Gary Chapman, die er van uitgaat dat iedereen een favoriete taal heeft om liefde te kunnen ontvangen. Als je pleegkind opbloeit van positieve woorden is dat een gemakkelijke manier om er voor te zorgen dat het kind zich geliefd voelt. Andere kinderen ervaren liefde door lichamelijke aanraking zoals knuffelen en stoeien, exclusieve aandacht krijgen, cadeaus krijgen of omdat je dingen voor hen doet.

Vooral in de eerste fase van hechting is het belangrijk dat we ontdekken op welke manier het kind onze liefde kan ervaren. We zijn dan nog volop bezig met het ‘vullen’ van het kind met onze liefde. Een kind dat zich onvoorwaardelijk geliefd voelt, is minder angstig, heeft minder weerstand en ontwikkelt een positief zelfbeeld.

Valkuilen van complimenten

Wat we echter niet willen is een (pleeg)kind afhankelijk maken van onze loftuigingen. Dan kan het kind zichzelf niet zijn omdat het voortdurend bezig is om ons te plezieren. Bovendien zal dat kind altijd afhankelijk blijven van de positieve feedback van anderen voor zijn welbevinden. Zo’n kind heeft helemaal geen zelfvertrouwen, integendeel. Mijn man had het over deze valkuil toen hij zei dat hij geen afgerichte aapjes wil kweken.

Een van de deelneemsters aan de lezing drukte het heel mooi uit: ‘Het is uiteindelijk de bedoeling dat een kind met zijn eigen sokken in zijn eigen schoenen gaat staan’.

Positieve woorden

Hoe kunnen we dan  met positieve woorden een kind bereiken zonder in bovenstaande valkuil te trappen? Enkele voorbeelden:

• Ik hou van je.
• Ik ben blij om je weer te zien.
• Dankjewel dat je me geholpen hebt, nu ben ik sneller klaar.
• Het was vandaag echt gezellig aan tafel. Het is me opgevallen dat je rustig je beurt hebt afgewacht om iets te vertellen, dat stel ik erg op prijs. (Niet tijdens maar na de maaltijd)
• Ben jij al klaar met je huiswerk? Dan heb je echt goed doorgewerkt.
• Ik heb genoten vandaag. We hebben veel plezier gemaakt hé samen?
• Ik vind het fijn om te zien dat je je fiets steeds op slot zet. Nu ben ik er gerust in dat die niet zo gemakkelijk gestolen kan worden.
• Wat een leuke outfit heb je gekozen. Ik vind al die kleurtjes samen heel mooi.
• Weet je dat ik het erg fijn vind dat jij al zo goed voor jezelf kunt zorgen? Daardoor kan ik ‘s avonds eerder op de bank neerploffen met een kopje thee. Heerlijk!
• Jij vond het erg spannend om te starten op de judoles en je hebt het toch gedaan. Ben je trots op jezelf omdat je doorgezet hebt?
• Jij kunt echt goed moppen tappen. Dat is een talent van jou.

Voor of tegen?

Voor: Als een kind positieve woorden nodig heeft om zich geliefd te voelen, spreek dan je liefde en waardering regelmatig uit. Op een onvoorwaardelijke manier. Geef het kind de ruimte om zichzelf te zijn en zichzelf te leren waarderen zoals hij of zij echt is.

Tegen: Tracht niet met je complimenten het gedrag van het kind te manipuleren.

Meer lezen over het ontwikkelen van pleegkinderen? Lees dan ook:

• Wat kun je doen als je pleegkind pest?
• En toen bleek mijn pleegzoon zwakbegaafd te zijn.
• Liegen bij pleegkinderen. Wat kunnen we doen?
• Mijn pleegzoon is een mopperaar
• Verlatingsangst bij pleegkinderen: 10 tips.
• Respect voorleven als opvoedmiddel
• Ik ben een slecht voorbeeld voor mijn pleegzoon.
• Verliezen bij een spelletje. Tips.
• Kattenkwaad uithalen is gezond sociaal gedrag.
• Mijn pleegzoon heeft een hekel aan klusjes.

Je las een blog van Inge Vandeweege. Reageren mag altijd en delen ook!

Volg je ingevandeweege.blog al per email? Schrijf je in!
Lees je al mee op de Facebookpagina ‘Inspiratie voor (pleeg)ouders‘?
Wist je dat ik ook op Instagram te vinden ben?

Mijn boek ‘Een (h)echte uitdaging’ kopen mag natuurlijk ook! Of zorgen dat ik mijn website in de lucht kan houden en onderhouden met een kleine bijdrage.