Pleegkinderen rouwen. Een ‘gewoon’ kind rouwt als een dierbare overlijdt, maar pleegkinderen krijgen sowieso te maken met een afscheid van alles en iedereen wat hen bekend en vertrouwd is op het moment dat ze uit huis geplaatst worden. Daarbovenop moeten ze meestal na een paar weken of maanden afscheid nemen van hun crisispleeggezin, als ze terug naar huis kunnen of overgeplaatst worden naar een perspectiefbiedend pleeggezin.
Sinds Lars verhuisd is naar zijn perspectiefbiedend pleeggezin heeft hij veel ‘moeilijke dagen’. Hij huilt dan snel en kan weinig verdragen, hij eist voortdurend de aandacht en gedraagt zich soms vervelend. Vooraf hadden we het idee dat de overplaatsing zonder problemen zou verlopen, omdat Lars in zijn nieuwe gezin al goed gewend was en het er erg naar zijn zin had. We vermoeden dat hij rouwt.
Rouwen
Rouwen is een groot verdriet verwerken. Het is een verwerkingsproces op lange termijn en daar horen verdriet, boosheid, angst en schuldgevoelens bij. Het kind kan zich afvragen: ‘Komt het door mij dat ik weg moest? Ben ik niet lief genoeg geweest?’ Bovendien maakt een kind zich zorgen over wie nu voor hem gaat zorgen.
Meestal vertoont het kind een tijdje aangepast gedrag en komt het verdriet pas naar boven als het zich veilig genoeg voelt. Signalen van rouw zijn: anders eten, minder goed slapen, onrustig zijn, opstandig zijn, vaker huilen, lichamelijke klachten zonder duidelijke oorzaak … Soms is er ook een terugval in ontwikkeling en gaat het kind opnieuw duimzuigen of bedplassen. Als een kind lastig gedrag vertoont als gevolg van rouw, is het belangrijk om traumasensitief te reageren.
Typisch voor kinderen is dat ze verdrietige periodes afwisselen met periodes waarin het lijkt alsof ze helemaal oké zijn, ze spelen, maken plezier en gaan door met hun leven. Rouwen wordt pas problematisch als het kind de rouw onderdrukt en blijft doen alsof er niets aan de hand. Of als het kind alleen maar verdrietig is en daar helemaal in blijft hangen.
Bij pleegkinderen gaat rouwen vaak gepaard met verlatingsangst.
Hoe kun je een kind dat rouwt ondersteunen?
Luisteren en verduidelijken
Soms uiten kinderen zich spontaan als ze aan het spelen of tekenen zijn. Dat zijn de momenten dat je even een gesprekje kunt aanknopen over hun verdriet. Vragen stellen en luisteren is meestal voldoende. Je kunt best een eerlijke uitleg geven over de situatie. Kinderen willen op hun niveau begrijpen wat er gebeurd is. Als ze geen duidelijke verklaring krijgen, gaan ze fantaseren en dat verhaal kan zijn eigen leven gaan leiden.
Toen Ryan, na ongeveer 6 maanden bij ons te zijn, in zijn spel situaties van thuis na speelde, hebben we gepraat over wat er gebeurd was. Hij was op dat moment 4 jaar en nog te jong om precies te kunnen bevatten wat er met zijn mama aan de hand was. We hebben uitgelegd dat zijn mama ziek was en daarom niet goed meer voor hem kon zorgen. Met playmobiel poppetjes hebben we de situatie nagespeeld. Hij vond het mooiste stukje aan het verhaal de jeugdrechter die op zoek ging naar een pleeggezin en aan ons kwam vragen of Ryan een tijdje bij ons mocht komen wonen.
Verdriet doorleven
Als een kind niet mag voelen wat het voelt of dat niet mag uiten, dan komt het gevoel naar buiten in psychosomatische klachten of vervelend gedrag. Afscheid nemen doet pijn en die pijn moet doorleefd worden. Afwisselend komen gevoelens van verdriet, boosheid en angst naar boven. Door empathisch te reageren op de gevoelens van het kind, leert het zich met woorden te uiten. Dankzij jouw empathie kan het kind zelfregulatie ontwikkelen. Dan heeft het kind geen lastig gedrag nodig om duidelijk te maken dat het zich niet goed voelt.
In dit blog over huilen beschrijf ik hoe je op zo’n moment kunt reageren.
Ruimte voor herinneringen
Rouwen is ook ruimte maken voor herinneringen, zowel de leuke als de minder leuke. Foto’s en video’s kunnen helpen om de herinneringen te herbeleven. Je kunt samen een herinneringsboek of bewaardoos maken. Soms verschuift het verdriet een tijdje naar de achtergrond om daarna weer naar boven te komen. Geef het kind dan de ruimte om opnieuw zijn gevoelens te beleven en herinneringen op te halen.
Als het kind rouwt om zijn ouders of zijn vorige pleegouders, hou dan rekening met de loyaliteit van het kind. Door figuurlijk ruimte te maken voor de mensen waarvoor gerouwd wordt, komt er pas plaats voor jou als nieuwe pleegouder in het hart van het kind. Als jij geen ruimte maakt voor die dierbaren, wijs je een stuk van het kind af.
Toen Lars bij ons vertrok was Ryan eerst opgelucht. Hij vond het fijn om weer onze exclusieve aandacht te krijgen. Na een tijdje miste hij echter zijn pleegbroertje. Met zijn therapeute maakte Ryan tekeningen en een bewaardoos voor zijn herinneringen aan Lars. Zo kon hij het gemis een plaatsje geven.
Wat kun je nog meer doen?
- Kinderen kunnen hun rouw uiten via een creatief proces. Via tekenen, schilderen of kleien kunnen ze hun gevoelens uitdrukken.
- Lees samen een boek waarin verdriet aan bod komt, zoals ‘Hoe de kleine roze olifant eens heel verdrietig was‘ van Monika Weitze.
- Geef het kind houvast door te zorgen voor structuur en voorspelbaarheid.
- Rouwen is vermoeiend, zorg voor rust en voldoende slaap.
- Bied het kind nabijheid door vaak te knuffelen.
- Heeft je pleegkind regelmatig een slecht humeur? In dit blog lees je wat je daaraan kunt doen.
Iedereen, dus ook elk kind, rouwt op zijn eigen manier. Er is geen vast patroon. Er is geen vast moment dat het ‘over’ is. We kunnen onze pleegkinderen niet behoeden voor de pijn die ze voelen. We kunnen enkel als betrouwbare volwassenen naast hen staan en er onvoorwaardelijk voor hen zijn.
Als we geen rekening houden met het rugzakje van onze pleegkinderen, komen we vaak geen stap vooruit in de opvoeding. Wil je graag meer inzicht in hun gedrag en tips over een aanpak die wel werkt? Lees dan zeker ook mijn boek ‘Een (h)echte uitdaging’.
Je las een blog van Inge Vandeweege. Reageren mag altijd en delen ook!
Lees je al mee op de Facebookpagina ‘Inspiratie voor (pleeg)ouders‘?
Wist je dat ik ook op Instagram te vinden ben?Mijn boek ‘Een (h)echte uitdaging’ kopen mag natuurlijk ook!
Of zorgen dat ik mijn website in de lucht kan houden en onderhouden met een kleine bijdrage. Soms staan in een blog affiliate links naar boeken of producten bij Bol.com. Als je via zo’n link bestelt, ontvang ik een kleine commissie.
Geef een reactie