De meest gehoorde verzuchting, vooral van drukke ouders, is dat ze geen tijd hebben om aan zelfzorg te doen. Ze komen er niet aan toe om dat bad te nemen, dat boek te lezen of dat dagje zonder de kinderen te regelen. Het goede nieuws is dat al die hippe me-time niet per se zelfzorg is.
Wat is zelfzorg dan wel?
Zelfzorg is alle dagen goed voor jezelf zorgen. Jezelf geven wat je nodig hebt om je gezond, energiek, levenslustig en gelukkig te voelen.
Wat je daar precies voor nodig hebt, is voor iedereen anders. Het kan best zijn dat het voor jou een weekendje weg is zonder kinderen en voor iemand anders een weekendje thuis met de kinderen.
Ik ben iemand die behoefte heeft aan tijd alleen, me-time dus. Dan kan ik mijn hoofd leeg maken en weer opladen. Ik word helemaal gelukkig van een uurtje ongestoord in mijn moestuin werken. Maar misschien ben jij iemand die helemaal geen behoefte heeft aan me-time. Wellicht laad jij op en word jij vrolijk van een druk feest met veel mensen.
Wat gebeurt er als je geen tijd neemt voor zelfzorg?
Hol je van de ene afspraak naar de volgende? Is er altijd wel iemand die je nodig heeft? Leef je van conflict naar conflict of ben je voortdurend in de weer met brandjes blussen? Is er altijd een stapel klussen die op je wacht? Heb je het gevoel dat je agenda bepaald wordt door verplichtingen? Of vul je je ‘vrije tijd’ met eindeloos scrollen op de sociale media of series kijken en kan je daar moeilijk mee stoppen?
Heb je geen grip meer op waar je tijd en energie naar toe gaat?
Dan is de kans groot dat je in een staat van chronische stress terecht gekomen bent en nauwelijks nog opmerkt dat je moe of gespannen bent. In een artikel van Pleegzorg Vlaanderen over zelfzorg maakt Binu Sing de vergelijking met een gewonde soldaat in oorlogsgebied. Die soldaat is in staat om door te lopen met zijn verwonding. Dat komt omdat overleven belangrijker is dan pijn. In veilig gebied aangekomen, zakt de soldaat in elkaar en voelt hij pas hoe erg hij er aan toe is.
In deze maatschappij zijn veel mensen vergelijkbaar met die soldaat. We gaan maar door en doen onze uiterste best om alle ballen in de lucht te houden. We hopen dat als we doorzetten en volhouden we uiteindelijk in dat veilige gebied terecht komen. Maar je kunt niet eindeloos blijven doorlopen, je raakt op een bepaald moment fysiek of emotioneel uitgeput. En soms val je om als je nog midden in het oorlogsgebied zit.
Hoe komt het dat je geen tijd neemt voor zelfzorg?
Geen tijd voor zelfzorg omdat het niet leuk is
Zelfzorg is zelden zo leuk als een bubbelbad of een weekendje weg. Vaak is het ronduit vervelend. Voor jezelf zorgen is soms eindelijk de tijd nemen voor een afspraak met een arts, een therapeut of een tandarts. Het kan ook betekenen dat je saaie dingen doet, zoals elke dag je tanden poetsen en regelmatig op tijd naar bed gaan. Soms is het nee zeggen tegen een leuke activiteit om tijd te maken voor rust. En vaak is het iets doen wat je lastig vindt, zoals je administratie bijhouden, om problemen te voorkomen.
Zo heb ik met veel moeite geleerd om nee te zeggen tegen mijn glaasje wijn ‘s avonds. Dat was een genietmomentje voor mij om de dag mee af te sluiten. Vroeger kon ik prima wat alcohol drinken zonder daar last van te krijgen, nu krijg ik van één glaasje wijn steevast een kater. Dus nu zit ik ‘s avonds heel saai met een kopje thee voor de tv.
Geen tijd voor zelfzorg omdat het moeite kost
Als je meer tijd wilt besteden aan activiteiten die goed zijn voor jou, dan moet je stoppen met een aantal dingen die nu je tijd opslorpen en niet bijdragen aan je welzijn. Maar stoppen met iets vergt een inspanning van je, het is gemakkelijker om door te gaan waar je mee bezig bent.
Ik maak regelmatig een avondwandeling. Vertrekken kost moeite. Vaak heb ik er geen zin in. Het is gemakkelijker om een film te kijken of te scrollen op sociale media. En toch is die wandeling de ‘moeite waard’, want zoveel beter voor mijn lichaam en mijn humeur dan in de fauteuil te blijven hangen.
Geen tijd nemen voor jezelf om lastige emoties te vermijden
Zelfzorg komt vaak neer op minder dingen doen om een ander te plezieren, te helpen en tegemoet te komen. Het kan ook betekenen dat je minder voldoet aan je eigen hoge verwachtingen. Of dat je het risico loopt er niet meer bij te horen of niet meer leuk gevonden te worden.
Ik heb daar lang mee geworsteld. Ik voelde me egoïstisch toen ik niet langer automatisch iedereen ter hulp schoot. Of als ik op mijn strepen ging staan en mijn agenda regelde volgens mijn noden. Nu kan ik toegeven dat ik bang was voor afwijzing en om niet langer een ‘goed mens’ te zijn. Mijn grenzen bewaken gaat nog steeds gepaard met angst. Maar nu accepteer ik die angst en doe ik toch wat goed is voor mij. Dat is de definitie van moed toch? Bang zijn en het toch doen.
Geen tijd voor zelfzorg omdat je dan iets moet opgeven
Tijd maken voor zelfzorg is de tijd nemen om te doen wat goed is voor jou. Je kunt er geen tijd bij toveren, dus moet je keuzes maken. Vaak wil dat zeggen dat je iets moet opgeven.
Soms ga je er financieel op achteruit door bijvoorbeeld er voor te kiezen om minder betaald werk te doen. Soms moet je een beeld dat je van jezelf had opgeven en ben je niet langer ‘de hulpvaardige’ of ‘de perfecte …’. En soms moet je een droom loslaten, omdat het bereiken van die droom niet haalbaar is. Stop met al die ballen in de lucht te willen houden. Het zijn er teveel. Kies zelf welke je laat vallen in plaats van te wachten tot ze allemaal op de grond donderen.
Ik ben koppig. Met onze eerste pleegdochter ben ik doorgegaan tot ik niet meer kon en dat leidde tot een breakdown. Toen ik 6 jaar geleden in het ziekenhuis belandde, wilde ik niet geloven dat ik met een beperking zou moeten leren leven. Met veel vallen en opstaan heb ik de grenzen van mijn lichaam geaccepteerd en heb ik er vrede mee gesloten. Ik moest wel, want als ik mezelf niet respecteerde had ik niet alleen een beperking, maar werd ik ook doodziek. Nooit had ik kunnen dromen dat het loslaten van al mijn doelen zou leiden naar een leven waarin ik mij gelukkig voel. En toch is het zo.
Wel tijd voor zelfzorg leidt naar geluk
Als je het moeilijk vindt om op te komen voor jezelf, stel dan de volgende vragen:
- Wat maakt dat ik nu niet voor mezelf kies?
- Wat geloof ik over mezelf om dit niet te durven?
Stel je overtuigingen, je normen en waarden in vraag. Passen ze nog wel bij je? Zijn ze goed voor je?
Door mezelf regelmatig die vragen te stellen, heb ik stap voor stap een nieuw intern kompas ontwikkeld. Het oude, dat voornamelijk gevormd werd door mijn opvoeding en de omgeving waarin ik ben opgegroeid, heb ik langzaam los gelaten. Het was niet goed voor me. Het maakte van mij een perfectionist, die kost wat kost wilde presteren en door iedereen als ‘goed en behulpzaam’ gezien wilde worden.
Mijn nieuwe interne kompas past bij wie ik werkelijk ben. Het zorgt ervoor dat ik gezond, energiek, goedgehumeurd en gelukkig ben. Ik ben bijvoorbeeld nog steeds hulpvaardig, maar het mag niet ten koste van mezelf gaan. Ik vind het nog steeds moeilijk om nee te zeggen of mijn been stijf te houden, maar ik doe het wel. Want die lastige emoties die daarmee gepaard gaan, verdwijnen vanzelf en wat ik er voor terug krijg is goud waard.
Je las een blog van Inge Vandeweege. Reageren mag altijd en delen ook!
Lees je al mee op de Facebookpagina ‘Inspiratie voor (pleeg)ouders‘?
Wist je dat ik ook op Instagram te vinden ben?Mijn boek ‘Een (h)echte uitdaging’ kopen mag natuurlijk ook!
Of zorgen dat ik mijn website in de lucht kan houden en onderhouden met een kleine bijdrage. Soms staan in een blog affiliate links naar boeken of producten bij Bol.com. Als je via zo’n link bestelt, ontvang ik een kleine commissie.
Ik ben er steeds beter in geworden de afgelopen maanden 🙂