Ik focus mij soms te veel op het gedrag van onze pleegkinderen omdat ik mij zorgen maak. Het ‘als-dan’ spook ligt dan op de loer. De zorgen die door mijn hoofd gaan zijn: als hij nu niet genoeg eet, dan wordt hij straks “hangry” of als hij nu niet in slaap valt, is hij morgen niet uitgeslapen en chagrijnig. Mijn zorgen zijn soms meer op de verre toekomst gericht: als hij nu geen focus leert houden, dan krijgt hij straks leerproblemen of als hij niet leert om zijn impulsen te beheersen, wordt hij misschien een pester.
Tip 1 tegen zorgen maken: Hou enkel controle over de dingen die je werkelijk handhaven kunt
Wanneer ik angstig ben en mij zorgen maak, maak ik mezelf wijs dat ik meer ‘macht’ heb dan ik in werkelijkheid heb. Helaas zijn er in het leven weinig dingen waar we werkelijk controle en macht over hebben. Ik heb enkel controle (meestal dan toch) over mijn gedrag, mijn acties en mijn keuzes. Wanneer ik bij een kind controle wil houden wanneer dat eigenlijk niet kan, ga ik over tot dwingen. Dwang is een slechte strategie bij pleegkinderen omdat die leidt tot veel stress. Hun vertrouwen in ons wordt geschaad en hun herstel komt in het ‘gedrang’.
De perfectionist in mij legt de lat soms onrealistisch hoog. Om mezelf weer met beide voeten op de grond te zetten, heb ik onlangs twee lijstjes gemaakt. De lijstjes helpen mij om me minder druk te maken en dus meer ontspannen met de kinderen om te gaan. Het helpt me ook om uit de machtsstrijd te blijven. Hieronder volgen enkele voorbeelden uit mijn lijstjes.
Waar ik controle over heb:
- de bedtijd,
- wat ik te eten aanbied,
- wat ik te drinken aanbied,
- hoe laat ik start met het avondritueel en de structuur ervan.
Waar ik geen controle over heb:
- wanneer een kind in slaap valt,
- hoeveel een kind eet of drinkt,
- dat Ryan snel afgeleid is wanneer hij iets doet waar hij geen zin in heeft.
Maak jij je ook zorgen over je (pleeg)kinderen? Probeer je hun gedrag in goede banen te leiden door te dwingen of te zeuren? Misschien helpt het jou ook om voor de dingen waar je over zeurt of dwingt eens na te gaan waar de grens ligt. Waar heb je controle over (zonder te dwingen) en waar heb je geen controle over?
Tip 2 tegen zorgen maken: Leer jezelf om ‘los te laten’ waar je geen controle over hebt
In het boek ‘No drama – Discipline’ legt Dr. Daniel Siegel uit dat de ‘spoken in je hoofd’ leiden tot op angst gebaseerd ouderschap. Bij pleegkinderen heeft deze manier van opvoeden weinig effect. Onze angsten zorgen voor een ‘overdreven’ reactie die niet meer in verhouding is tot wat er zich echt afspeelt. Mij helpt het om mezelf terug te trekken naar het hier en nu, in plaats van alvast vooruit te kijken naar wat de eventuele gevolgen kunnen zijn. Ik betrap mezelf vaak op een “worst case scenario” dat ik kost wat kost probeer te voorkomen.
Bijvoorbeeld: Bij Ryan is een vroege bedtijd belangrijk, omdat hij chagrijnig wordt wanneer hij niet voldoende rust heeft gehad. Ik heb gedaan wat ik kon om hem rustig te leren inslapen. Ondertussen heeft de ervaring mij echter geleerd dat het zelden erg is wanneer hij wat later in slaap valt. Blijkbaar is het tot rust komen in zijn bed even belangrijk als het slapen.
Ik breng mezelf tot rust door een paar keer diep te ademen en mezelf voor te houden: “laat het los, je hebt hier geen controle over, de problemen van morgen zullen we morgen oplossen“. Daarna richt ik mijn aandacht bewust op iets anders om mezelf af te leiden. Soms ga ik nog een keer naar boven en spreek ik mijn zorg uit tegen Ryan: “Lieverd, ik ben bezorgd omdat je nog niet slaapt. Ik ben bang dat je dan morgen geen leuke dag hebt omdat je chagrijnig bent. Verder kan ik er weinig aan doen, het is jouw keuze of je gaat slapen of jezelf wakker houdt. Wel te rusten en tot morgen.”
Tip 3 tegen zorgen maken: Help je kind om de vaardigheid te ontwikkelen
Ik kan Ryan niet dwingen om te focussen. Integendeel, elke keer dat ik hem er op attendeer dat hij aan het dromen of treuzelen is, ergert hij zich aan mij en wordt hij dwarser. Meestal gaat hij dan nog meer treuzelen. Ryan kan zich heel goed focussen op iets wat hem interesseert of wanneer hij ergens intrinsiek voor gemotiveerd is. Hij beschikt dus over de vaardigheid om zich te focussen, hij kan dit echter niet altijd inzetten.
Ryan is perfect in staat om zichzelf te wassen, zijn pyjama aan te doen en zijn tanden te poetsen. Hij vindt dit echter saaie activiteiten, dus is hij snel afgeleid. De truc is om het aan Ryan over te laten. Hij wordt gemotiveerd door een uitdaging en het gevoel te kunnen winnen. Sinds kort geef ik hem de timer mee naar de badkamer. Wanneer hij binnen de tien minuten met alles klaar is, is er nog tijd voor een tweede verhaaltje en anders niet. Bingo, dit helpt veel beter dan mijn gezeur. Hij houdt nu een wedstrijd met de timer en heeft het gevoel gewonnen te hebben wanneer het hem lukt. Daardoor slaagt hij er in om zijn focus te houden.
Op deze manier ontwikkelt hij zijn prefrontale cortex. Hij leert nu een techniek om zichzelf te motiveren wanneer hij iets moet doen waar hij geen zin in heeft. Veel volwassenen met uitstelgedrag zullen dit wel herkennen. We wachten tot de deadline dichterbij komt en dan schieten we in actie. Op die manier zit er een stukje uitdaging in.
Mij zorgen maken en opvoeden vanuit angst is nutteloos. Het is verspilde energie. Bovendien wordt ik er gespannen van en gedraag ik mij dan vervelend. Ik besluit vandaag (opnieuw) om er mee te stoppen. Al doende leert men, nietwaar?
