Mijn pleegkind vertoont storend gedrag aan tafel

In mijn vorig blog schreef ik over hamstertjes die steeds bang zijn om tekort te komen. Dit blog gaat over iets heel anders, namelijk storend gedrag tijdens de maaltijd. Is het bij jullie echt gezellig aan tafel? Gaat het er aan toe zoals in het ideaalbeeld: je zet een heerlijke maaltijd op tafel, iedereen eet met smaak en er wordt echt met elkaar gepraat? Of eindigt bijna elke maaltijd in een machtsstrijd of een conflict en is het allesbehalve gezellig?

Storend gedag aan tafel

Ken je dit?

• Je pleegkind treuzelt en eet heel langzaam. Hij neemt geen hap zonder jouw aansporing.
• Omdat hij iets niet wil eten en je toch aandringt, kokhalst je pleegkind. Soms geeft hij echt over aan tafel. Bweuk!
• In plaats van te eten, ruziet je pleegkind of hij verstoort de gesprekken door geluiden te maken.
• Omdat je aandringt, steekt je pleegkind het eten wel in zijn mond, maar het duurt vreselijk lang voor hij het doorslikt.
• Je pleegkind doet er alles aan om de aandacht naar zich toe te trekken door van het eten een probleem te maken.

Autisme en medische problemen uitsluiten

Dit blog gaat niet over kinderen die moeite hebben met eten in het algemeen. Pleegkinderen kunnen soms heel moeilijk eten omdat er echt iets aan de hand is. Een kind met autisme kan bijvoorbeeld een zintuiglijke overgevoeligheid hebben voor smaak, geur, zicht of textuur van bepaald eten. Of een verwaarloosd kind dat veel te lang enkel flesvoeding kreeg, kan bijvoorbeeld het slikmechanisme nog niet voldoende ontwikkeld hebben.

Als je pleegkind helemaal nooit ‘normaal’ eet, is er misschien meer aan de hand en neem je best contact op met je huisdokter. Die kan bepalen wat er precies mis is en je helpen om de gepaste hulp te vinden.

Dit blog gaat over kinderen die soms gewoon goed eten. Kinderen die bijvoorbeeld pannenkoeken, witte boterhammen met choco, chips en gefrituurd eten zonder problemen naar binnen werken, maar steigeren wanneer er gewone dagelijkse gezonde kost op tafel komt. Of kinderen die de ene dag wel vrolijk boerenkoolstamppot eten en het de week erna vreselijk vies vinden.

Weinig lusten en bang zijn voor nieuwe voeding

Toen Ryan 4 jaar geleden bij ons kwam, lustte hij zo goed als niets. Heel langzaam zijn we er in geslaagd om van hem een Bourgondiër te maken. Omdat in de thuissituatie de voeding vaak heel eenzijdig is, is dit voor veel pleegouders een uitdaging.

Storend gedrag door spanning

Een van de meest voorkomende oorzaken van vervelend gedrag aan tafel is spanning en/of vermoeidheid. Het gedag is op dat moment een symptoom van wat er werkelijk aan de hand is en je toespitsen op gedragsverbetering door straffen/belonen en preken maakt het alleen maar erger.

Als een kind plots moeilijk doet over een maaltijd waar hij eerder geen probleem van maakte, dan vraag je je best af of er misschien meer aan de hand is. Is het kind te moe om te eten? Of is het overprikkeld (hoe je het kind helpt om zijn emmertje te legen lees je hier)? Is het een spannende tijd op school of thuis? Komt dit storend gedrag net voor of net na een bezoek van de ouder(s)? Als je het opstandige gedrag kunt herleiden naar een probleem, leg dan geen druk op het eten. Je pleegkind gaat vanzelf beter eten en haalt zijn schade weer in als hij zich beter voelt.

Vertoont je kind altijd storend gedrag aan tafel? Vraag je dan af of de maaltijd niet te laat op de dag is. Probeer eens of het beter gaat wanneer jullie wat vroeger eten. Vraag je eveneens af of je pleegkind misschien behoefte heeft aan meer voorspelbaarheid in verband met de maaltijden. Hang het weekmenu op de koelkast en werk samen met je gezin afspraken uit voor de gezamenlijke maaltijden. Zorg dat de afspraken voor je pleegkind duidelijk zijn en wees consequent.

Storend gedrag aan tafel om controle te houden

Pleegkinderen zijn vaak getraumatiseerde kinderen. Meestal zijn ze niet voor niets uit huis geplaatst. Ze hebben zich vaak machteloos gevoeld in hun thuissituatie. Daardoor merken we dat veel pleegkinderen graag de controle willen houden, ze zetten zich af tegen autoriteit en willen liefst alles zelf bepalen. Op die manier voelen ze zich veiliger en houden ze hun angst onder controle.

Eten is het ultieme machtsmiddel. Als het pleegkind aanvoelt dat jij het heel belangrijk vindt wat hij eet en hoeveel hij eet, dan heeft hij je te pakken. In een mum van tijd wordt elke maaltijd een machtsstrijd.

Als de oorzaak van het storend gedrag aan tafel controledrang is, dan werken alle klassieke opvoedingsmethodes met straffen en belonen niet op lange termijn. Je pleegkind zal telkens een nieuwe strategie verzinnen om de gezamenlijke maaltijd te verzieken.

Het enige wat er op zit is om de verantwoordelijkheid over de maaltijden met je pleegkind te delen. Jij bepaalt als ouder waar en wanneer er gegeten wordt, jij bepaalt eveneens wat er gegeten wordt,  de porties op het bord en jij bepaalt de regels over dessert, koek, snacks en snoep. Je pleegkind ‘is de baas’ over het al dan niet opeten van wat er voorgezet wordt. Dit is een klassieke strategie die heel goed werkt, op voorwaarde dat jij het al dan niet eten van het kind werkelijk kunt loslaten. Bovendien moet je deze houding op zijn minst 3 weken volhouden om een blijvende gedragsverandering te bewerkstelligen.

Tips: leg de lat lager

• Soms kun je het ‘samen eten’ beter loslaten. Als elke maaltijd een strijd wordt waarbij alle aandacht naar het storende gedrag van het pleegkind gaat, dan kan het pleegkind beter apart eten. Aan een tafeltje in een andere ruimte of voor of na de rest van het gezin. Dit is geen straf maar een logisch gevolg van het gedrag aan tafel. Je pleegkind mag en kan dan pas terug samen met de anderen eten, als het geleerd heeft om zich aangenaam te gedragen aan tafel.
• Voor een pleegkind verandert er veel na de uithuisplaatsing, het kind heeft tijd nodig om te wennen en te verwerken wat er gebeurd is. Het is handiger voor alle partijen als er eerst ingezet wordt op het opbouwen van een goede relatie en hechting met het kind. Gezond en gevarieerd eten is belangrijk, maar heeft geen prioriteit. Rome is ook niet op één dag gebouwd. Laat het kind daarom in het begin vooral eten wat het gewend is en verander de voeding met mondjesmaat.
• Van een adoptiemoeder die dit blog volgt, kreeg ik een tip voor een goed boek over eetproblemen bij kinderen met hechtingsproblematiek: ‘Love me, feed me’ van Katja Rowell.

Meer tips over pleegkinderen en eten vind je in deze blogs:

• Moeilijke eter aan tafel? Wat kan ik doen?
• Eten en pleegkinderen. Vaak een moeilijke combinatie.
• Eetproblemen bij pleegkinderen. In dit blog beschrijf ik wat bovenstaand boek van Katja Rowell ons bracht.
• Mijn pleegzoon was onverzadigbaar.