Een vraag die mij regelmatig gesteld wordt, is deze : ‘Inge, waarom schrijf je niet over pubers? Je verhalen en tips gaan altijd over jonge kinderen.’ Tja, lieve mensen, omdat ik vanuit mijn eigen ervaring met onze pleegpuber Mariska alleen maar kan vertellen wat er niet werkt.
Ik heb geen succesverhaal voor jullie, omdat de 7 maanden met ons pubermeisje in een breakdown van de pleegplaatsing geëindigd zijn. Ik heb Mariska niet ‘op de rails’ gekregen, integendeel. Ze heeft de rest van haar jeugd doorgebracht in besloten en gesloten instellingen, gebruikte drugs en kreeg haar eerste baby op haar zeventiende. Wie ben ik dan om jullie tips te geven?
Begrip voor de onmacht van ouders van ‘moeilijke’ pubers
Maar ik kan oprecht zeggen dat ik begrijp waar jullie doorheen gaan. Ik snap het. Je wilt je (pleeg)puber behoeden voor stommiteiten. Je denkt dat als het kind doet wat jij zegt, het op het rechte pad zal blijven. Daarnaast zoek je je suf naar een strategie en een aanpak om je puber naar je te laten luisteren. Meestal wil je niet opgeven en blijf je zoeken naar een manier om je puber in de ‘goede’ richting (jouw richting dus) te sturen. En het lukt niet. Dat is slikken.
Been there, done that.
Je wilt het kind en het gedrag controleren, maar je wordt keihard geconfronteerd met je eigen onmacht. Je hebt niet langer de overhand, je hebt de macht niet om het kind te laten doen wat jij wilt. Een puber kun je niet veilig onder je vleugels houden zoals een jong kind. Een puber gaat zijn eigen gang en jij kunt daar bijster weinig aan doen.
Terug naar af?
Als je een puber in huis hebt die de gevolgen draagt van trauma en onveilige hechting, dan krijg je vaak te maken met een opflakkering van het moeilijk gedrag tijdens de puberteit. Dat komt omdat in die periode de hersenen gaan rijpen en de prefrontale cortex behoorlijk van slag kan raken. Je krijgt weer emotionele uitbarstingen en het lijkt alsof alle rationaliteit zoek is. Voeg daar aan toe dat een puber op zoek is naar zijn eigen identiteit en dat dit extra moeilijk is voor een pleeg- of adoptiekind en je hebt een recept voor een tikkende tijdbom. Het is een fase die voorbij gaat, maar wel een heel moeilijke fase.
Geweldloos verzet en verbindende communicatie
Met een gewone opvoeding bereik je meestal weinig bij je puber. Dit heb ik zelf met Mariska mogen vaststellen. Daarom raad ik je aan om je te verdiepen in de methodes van geweldloos verzet en verbindende (of geweldloze) communicatie. Jezelf ontwikkelen en op zoek gaan naar methodes die wel werken is eigenlijk je enige optie.
Wat ik geleerd heb, sinds ik mij in traumasensitief opvoeden ben gaan verdiepen, is dat de enige werkelijke controle die je hebt, de controle over je eigen gedrag is. Dat je de keuze hebt om niet mee te gaan in de escalatie. Dat is niet hetzelfde als opgeven of toegeven. Het is beseffen dat je strategieën van preken, zagen, omkopen, smeken en dreigen niet werken. Het is jezelf terug kunnen fluiten als je weer in de negatieve spiraal terecht komt. Je kunt iets zeggen als : ‘Daar gaan we weer, dit hebben we al duizend keer op deze manier gedaan en het leidt tot niets. Ik ga even afkoelen en we praten erover als we allebei terug rustig zijn.’
Net als met de jongere kinderen is de kunst om te investeren in de verbinding met je puber, oprecht te luisteren en begrip tonen voor de emoties en de visie van je puber. Maar ook om voor jezelf duidelijk te hebben waar jouw grens ligt en wat jij bereidt bent te geven. Het allermoeilijkste is om te leren om vanuit gelijkwaardigheid oplossingsgerichte gesprekken te voeren. Dat is de manier waarmee je de meeste kans hebt om invloed te krijgen. Maar het is geen garantie.
Zelfzorg voor ouders van pubers
Gemakkelijk is het zeker niet. Want je puber is ondertussen in zeven sloten tegelijk aan het lopen en jij wilt met alles wat je in je hebt, hem of haar daarvoor behoeden. Je wordt keihard geconfronteerd met je beperkte macht en dat valt je dik tegen. Vaak is je vaatje al leeg voordat je hulp zoekt en dan wordt het eens zo moeilijk om het nog op te brengen om rustig de rots in de branding te zijn. Bovendien duurt het zowel in Vlaanderen als in Nederland vaak eindeloos voor je hulp krijgt. De wachtlijsten voor jeugdhulp zijn vreselijk lang.
Volhouden is in deze periode belangrijker dan ‘winnen’. Dat wil zeggen dat je moet kunnen aanvaarden dat het niet ‘goed’ gaat met je puber. Maar dat je er alles aan doet om het contact te behouden en duidelijk te maken dat je bezorgd en betrokken bent. En aan de andere kant moet je stevig genoeg staan om duidelijk je grenzen aan te geven. Dit lukt je alleen als je het zo regelt dat je goed voor jezelf kunt zorgen. Vraag aan vrienden en familie om steun : een luisterend oor, een schouder om op uit te huilen, iemand die naast je komt staan in moeilijke tijden of praktische hulp zoals een keer voor je koken of oppassen. Investeer tijd in jezelf, ga de dingen doen waar je van ontspant en oplaadt. Volg die cursus die je helpt om assertiever te zijn of die opleiding in geweldloos verzet.
En wees lief voor jezelf. Ook als je weer een keer mee bent gegaan in de escalatie. Vergeef jezelf. Zet die eerste stap naar verzoening en leef voor dat het leven vallen en opstaan is.
