Ryan is 7 jaar en doet alleen klusjes omdat hij daartoe door ons wordt aangespoord. Lars was 3 jaar toen hij bij ons woonde en deed niets liever dan ons helpen. Het verschil tussen beide kinderen was zo frappant dat ik nieuwsgierig werd. Als ik nieuwsgierig word, dan ga ik op onderzoek uit. Zo stuit ik op allerlei wetenschappelijke onderzoeken (o.a. dat van Harriet Rheingold uit 1982) waaruit blijkt dat jonge kinderen uit zichzelf geneigd zijn om te helpen en actief bij te dragen aan de taken binnen het gezin.
Onderzoekers ontdekten echter ook dat ouders in het Westen niet geneigd zijn om jonge kinderen klusjes te laten doen. In culturen waarin kinderen vanaf kleuterleeftijd wel mogen bijdragen, blijkt dat kinderen dit uit zichzelf blijven doen, ook als ze ouder zijn.
Ryan heeft een hekel aan klusjes
De eerste jaren dat Ryan bij ons woonde, heb ik zijn opvoeding heel ‘klassiek’ aangepakt. Ik wilde dat Ryan alleen ging spelen terwijl ik het huishouden deed. Het kwam niet eens in me op dat hij, een kleuter, interesse zou hebben om me te helpen. Zo gaat dat toch bij ons in de westerse landen? Kinderen spelen en ouders werken.
Als hij al eens een poging ondernam om te helpen, dan wimpelde ik dat af. In mijn hoofd was zijn zogenaamde hulp tijdverlies voor mij. Ik verwachtte dat het resultaat niet goed genoeg zou zijn en ik het dan toch opnieuw zou moeten doen. Bovendien ging ik er van uit dat bepaalde klusjes (zoals groenten snijden) te gevaarlijk waren voor zo’n jong kind.
Ik was me er totaal niet van bewust dat ik met mijn houding van toen bij hem de zin om klusjes te doen volledig de kop indrukte. Onbedoeld gaf ik hem de boodschap dat hij niet capabel was om aan het huishouden bij te dragen.
Toen hij een jaar of 6 was, vonden wij dat het tijd werd dat Ryan een aantal taakjes oppakte. Tot dat moment had ik hem alles uit handen genomen. Nu wilden wij graag dat hij hielp met de tafel afruimen en de vaatwasser leegruimen. Elke dag opnieuw ging dit gepaard met gemopper en getreuzel. Vaak tot op het punt dat mijn man of ik hem streng tot de orde riepen.
Lars houdt van klusjes
Lars is bij ons in crisisopvang gekomen toen ik al heel veel geleerd had over opvoeden ‘nieuwe stijl’. Mijn boek ‘Een (h)echte uitdaging’ was toen al geschreven en ik kon bij Lars alle adviezen vanaf dag één toepassen.
Nadat Lars een paar weken bij ons was, begon hij als een hondje achter me aan te komen. Hij kreeg interesse voor wat ik deed en gaf aan dat hij dezelfde dingen als ik wilde doen. Omdat ik me nu bewust was van het belang van verbindende activiteiten, stond ik Lars toe dat hij me hielp. Hij stond naast me op een stoel als ik aan het koken was, hij sneed de groenten, hij hielp me de was ophangen, hij legde de opgevouwen was in de kast, hij dekte de tafel en hij ruimde de onderkant van de vaatwasser leeg terwijl Ryan de bovenkant uitlaadde.
Ik hield de perfectionist in mij in bedwang en gaf nooit kritiek op wat hij deed. Natuurlijk liep ik af en toe zijn ‘werk’ na om de puntjes op de i te zetten, maar altijd pas nadat ik hem bedankt had voor zijn hulp. Voor de ontwikkeling van zijn zelfvertrouwen en een goed zelfbeeld is het namelijk erg belangrijk dat hij het gevoel heeft dat hij het zelf kan. Tot mijn grote verbazing kreeg hij snel alles onder de knie en was ik eigenlijk wel tevreden over het resultaat.
Is Lars een werker en Ryan lui?
Ik heb vaak op mijn tong moeten bijten om niet tegen Ryan te zeggen dat hij een voorbeeld moest nemen aan zijn pleegbroertje. Sinds ik het boek ‘How2talk2kids Broers en zussen zonder rivaliteit’ heb gelezen weet ik dat ik dat beter niet kan doen. Kinderen met elkaar vergelijken is nefast voor hun zelfbeeld.
We hebben een tijdje gedacht dat het verschil tussen beide kinderen in hun genen zat. Ryan heeft een hoog IQ en we namen aan dat hij daarom niet van manuele arbeid hield. Lars had duidelijk wel veel plezier in het werk. De waarheid ligt waarschijnlijk in het midden, iedereen is verschillend maar ik heb ook bijgedragen aan hun ‘vorming’. Bij Lars heb ik zijn aangeboren zin om te helpen gewaardeerd. Bij Ryan heb ik het de kop in gedrukt en kunnen we nu nog enkel proberen om de schade te herstellen. Tja, vallen en opstaan hé.
Ryan aan het werk krijgen
Met Ryan praten we nu regelmatig over hoe we samen een gezin vormen en dus ook samen voor elkaar en het huishouden zorgen. We leven voor dat we sommige taken leuk vinden en andere minder, maar dat we gewoon onze schouders er onder zetten en doen wat er gedaan moet worden.
Als hij begint te zeuren, vertel ik wat ik die dag allemaal voor het gezin gedaan heb dat ik niet zo leuk vond. Ik vraag hem dan of hij mij daarover heeft horen klagen. Soms doe ik hem na en begin ik een hele klaagzang als ik een klusje doe. Hij vindt dat erg grappig en geeft mij dan een preek. Of we trachten hem met speelsheid te overhalen om mee te doen. We geven hem autonomie door hem zelf te laten bepalen met welke taken hij wil bijdragen. Hij doet het nog steeds niet van harte, maar gelukkig steeds vaker zonder te mopperen of te treuzelen.
Meer lezen over het ontwikkelen van pleegkinderen? Lees dan ook:
