Vakantie met pleegkind. De hel of de hemel?

Vakantie is heerlijk. Althans, we kijken er naar uit en achteraf onthouden we vooral de fijne momenten. De werkelijke vakantie is helaas niet altijd rozengeur en maneschijn.Een pleegkind kan behoorlijk van slag raken door vakantie en daar kun je beter op voorbereid zijn.

Uit de routine, houvast kwijt

We kijken allemaal uit naar de vakantie. We verheugen ons op de stressloze tijden; geen gehaast meer in de ochtend om iedereen op tijd de deur uit te krijgen. Heerlijk! En dan is het zover: we staan klaar om te GENIETEN. En dan is er een pleegkind dat roet in het eten gooit; het kind is ‘ongenietbaar’. Het gedraagt zich dwars en opstandig. Grrrr!

Veel pleegkinderen hebben voorspelbaarheid en structuur nodig om zich veilig te voelen. Wanneer de routine wegvalt omdat het vakantie is, voelen ze zich verloren. Ze weten niet wat ze kunnen verwachten en krijgen daardoor veel stress. Omdat ze veel angst en spanning voelen, steken de gedragsproblemen vaak weer de kop op. Een typisch voorbeeld van een periode die voor veel spanning zorgt is de sinterklaastijd, je pleegkind kan dan last krijgen van sinterklaasstress.

Vroeger begreep ik hier niets van. Toen Mariska, onze puberpleegdochter, zich op de onze eerste vakantie samen als een ‘draak’ gedroeg, nam ik dat heel persoonlijk. Over alles maakte ze ruzie. Wanneer ze een ijsje kreeg, was ze boos omdat ze er geen twee kreeg. Wanneer ik na een onderhandeling de bedtijd verlaatte, werd ze boos omdat ze had gewild dat het nog twee uur later was. Enzovoort. Ik kwam helemaal vast te zitten in het gevoel dat ik het toch niet goed kon doen en dat zij erg ondankbaar was. Het was allesbehalve een prettige vakantie.

Een vakantie routine maken

Ryan voelt zich veel beter in zijn vel, wanneer de dagen voorspelbaar zijn. Door meer routines en rituelen in zijn leven aan te brengen is hij veel rustiger geworden. Zijn opstandige en dwarse buien zijn sterk verminderd.

Naar school gaan zorgt automatisch voor routine. We doen ‘s ochtends alles in een vaste volgorde; hij gaat iedere dag op hetzelfde tijdstip naar school. Ook de school brengt veel structuur, de dag start met een kringgesprek, er zijn vaste momenten voor activiteiten binnen en vrij buiten spelen, er is een fruitmoment in de ochtend, een lunchpauze en een koekmoment in de namiddag.

Met de vakantie valt de vaste structuur van de school weg. Wij hebben echter een vakantieroutine ontwikkeld. De ochtendroutine is dezelfde als wanneer er school is. Om 08u15 gaat hij naar het Speelplein, dat is een vakantie opvang die door onze gemeente wordt georganiseerd. Daar speelt hij de hele ochtend samen met andere kinderen in begeleide activiteiten. Lunchen doet hij thuis, daarna is het siësta tijd. Lars doet dan een middagslaapje en Ryan trekt zich terug op de bank met een lading boeken. Wanneer Lars wakker wordt, is het tijd voor buitenspelen of een uitstapje.

Afwisselen van uitdaging en rust

Elk kind heeft zijn eigen noden. Ryan is een voorbeeld van een kind dat aan de ene kant voldoende uitdaging nodig heeft en aan de andere kant voldoende rust. Door in de ochtend naar het Speelplein te gaan, krijgt hij nieuwe “input”. Alle dagen zijn er anders; er worden steeds nieuwe activiteiten en spelletjes gedaan. Hij doet er vaak dingen die hij nooit eerder gedaan heeft.

Tegen lunchtijd zit hij ‘vol’. Het samen spelen met anderen en de activiteiten geven hem veel uitdaging, maar ook veel prikkels. Tijdens de siësta in ons huis komt hij tot rust. In de namiddag doen wij geen nieuwe activiteiten maar blijven we thuis of maken we een uitstapje naar ‘bekend terrein’, bijvoorbeeld naar één van de speeltuinen die ons dorp rijk is.

Afwijkingen aankondigen

Natuurlijk zijn er ook regelmatig afwijkingen van die routine. Het is nu eenmaal vakantie. Er komt wat vaker visite, er komt een vriendje spelen of we maken een daguitstap. Ryan kan prima met die ‘afwijkingen’ van de routine om, zolang het behapbaar blijft en goed voorbereid is. Onze weekplanner hangt in de keuken en hij checkt regelmatig wat er gepland is. Wij vertellen zo goed we kunnen wat er te gebeuren staat zodat hij zich reeds een beeld kan vormen. Voor kinderen die nog niet kunnen lezen, kun je hiervoor een planbord met pictogrammen gebruiken.

Ondertussen kennen we Ryan zijn handleiding, een dag of twee per week afwijken van het vaste programma kan hij prima aan. Wanneer het meer is, krijgen we een dwars kind dat ons duidelijk maakt dat het hem te veel is. Niet dat hij dat zelf altijd in de gaten heeft of kan toegeven, want hij wil liefst zo veel mogelijk ondernemen.

De grote uitdaging: op reis met een pleegkind

Een goede voorbereiding is het halve werk

Over de administratieve rompslomp die bij een reis met een pleegkind maken komt kijken, ga ik het niet hebben. Dat is misschien voer voor een andere blog. Maar los daarvan blijft een goede voorbereiding belangrijk om een ‘prettige vakantie’ te kunnen doorbrengen.

Vaak kunnen pleegkinderen zich geen voorstelling maken van ‘op vakantie gaan’ omdat ze daar in hun oorspronkelijk gezin geen ervaring mee hebben. Een pleegkind niet voorbereiden op de reis is vragen om problemen. Veel pleegzorgers ervaren dat het inpakken van koffers voor een heel dwars of agressief pleegkind kan zorgen. Dat komt omdat pleegkinderen, door het inpakken van de koffers, soms het idee hebben dat er weer een uithuisplaatsing gaat volgen.

Pleegkinderen maken zich vaak zorgen voorafgaand aan nieuwe situaties, ze weten niet waar ze zich aan kunnen verwachten en worden daar angstig van. Wat goed helpt, is om vooraf nieuwe situaties te bespreken of er boekjes over te lezen. Zo kan het kind min of meer een beeld krijgen van wat het kan verwachten. Een leuk voorbeeld van een boek is: “Ikke gaat vliegen” van Els den Butter. Je kunt natuurlijk ook gewoon praten over vakantie en samen foto’s bekijken van eerdere vakanties.

Rituelen van thuis op vakantie

Alle nieuwe situaties en nieuwe omgevingen bezorgen pleegkinderen stress. Het onbekende geeft een gevoel van onveiligheid. Wanneer op vakantie zoveel mogelijk dezelfde rituelen als thuis aangehouden worden, komt er snel weer herkenbaarheid en houvast. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het bedritueel, de vaste volgorde van wassen, tandenpoetsen, voorlezen, enzovoort.

Routine in de dagen op vakantie

Routine in de dagen op vakantie brengt stabiliteit en voorspelbaarheid. Zorg dat alle dagen ongeveer het zelfde patroon hebben, dat er een vaste volgorde is in de activiteiten.

Bij onze laatste vakantie in Thailand ging dat bij ons als volgt: opstaan, badkamerritueel, ontbijten op het terras van ons huisje, op stap met de fiets (keuze tussen drie vaste bestemmingen en twee keer per week een ‘uitstap’), lunchen bij een restaurantje of bij de “food stalls”, verfrissen in het zwembad bij thuiskomst, siësta tijd, zwemmen en spelen bij het zwembad, klaarmaken voor diner, met de fiets naar een restaurantje, na het diner weer naar het huisje en het bekende avondritueel.

Ryan vindt het heerlijk om met ons op reis te gaan, maar ook spannend. We merken dat aan zijn gedrag de eerste dagen; hij krijgt dan weer eetproblemen. Na een paar dagen wordt de routine duidelijk en komt hij tot rust. Dan kunnen we allemaal ontspannen en van onze ‘prettige’ vakantie genieten.

Wanneer pleegkinderen veel stress ervaren gaan ze vaak ruzie zoeken, lees daar meer over in deze blog: Ruzie zoeken wanneer je niet lekker in je vel zit.

Andere blogs over wat werkt en niet werkt bij een pleegkind:

• Verwachtingen zetten je kind onder druk.
• Verbinding is het sleutelwoord bij pleegkinderen.
• Faalangst bij een pleegkind. Wat kunnen we doen?
• Van faalangst bij een pleegkind naar een ‘growth mindset’.
• Overprikkeling voorkomen. 5 tips.
• Autisme of autistisch gedrag?
• Vakantiestress voorkomen bij kinderen. tips
• Wat als je pleegkind vaak een slecht humeur heeft?